«Бюджетті қалыптастыруда ҚҚС маңызды рөл атқаратыны белгілі. Алайда импорттың едәуір бөлігі Қазақстанға тиісті кедендік ресімдеусіз, экономикалық контрабанда арқылы келіп, сол арқылы ұлттық экономиканың мүддесі мен бюджет кірісіне зиян келтіреді. Мәселен, ашық дереккөздерде 2024 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстаннан Қытайға импорттың кедендік статистикасында 13 миллиард 750 миллион долларды құрайтын рекордтық алшақтық анықталғаны туралы деректер жарияланды. Сарапшылардың бағалауынша, Қазақстан бюджетіндегі осы «көлеңкелі импорт» бойынша ҚҚС-тың алынбай қалған үлесі 1,5 миллиард долларды немесе төленбеген кедендік баж салығын айтпағанда, 850 миллиард теңгені құрайды.
Осы жағдайға түсініктеме берген Сауда және интеграция вице-министрі Қайрат Төребаев мұндай көп миллиард долларлық айырмашылықты есептіліктің әдіснамалық ерекшеліктерімен түсіндірді, оның сөзінше, Қытай тарапы өз статистикасына Қытай-Қазақстан шекарасы арқылы өтетін барлық тауарларды, оның ішінде Қазақстаннан ғана емес, үшінші елдерге арналған импортты да қосады.
Олай болуы да мүмкін, бірақ мәселе аталған сомалардың жартысы туралы болғанның өзінде, бюджеттің мұндай шығындарына жол беруге болмайды деп санаймыз» дейді Е. Бейсенбаев өзінің депутаттық сауалында.
Еске салайық, 2022 жылы Мемлекет басшысы Парламент отырысында сөйлеген сөзінде Қытаймен арадағы шекарадағы нағыз «тәртіпсіздікті» атап өтіп, Бас прокуратураға Қаржы министрлігімен, Қаржы мониторингі агенттігімен және басқа да мүдделі органдармен бірлесіп, кедендік шекарада кешенді тексеру жүргізуді және тәртіпті қамтамасыз етуді тапсырғаны кездейсоқтық емес.
Мәселен, 2023 жылы деректер сәйкессіздігі 8,4 миллиард долларды құраса, 2024 жылы, бұған дейін айтқанымыздай, бұл көрсеткіш 13 миллиард доллардан асты. Яғни, қысқарудың орнына, күмәнді импорт көлемінің бірден 60% ұлғаюы орын алды.
Осыған орай «Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясы Қытайдың кедендік статистикасымен 13,75 миллиард долларды құрайтын сәйкессіздіктер себебі туралы Үкіметтің ресми ұстанымын беруді сұрайды.
Фото: Inbusiness.kz
