Деректерге көз жүгіртсек, ЖОО бітірген түлектердің шамамен 35 пайызы өз мамандығы бойынша жұмыс істемейді. Ал 40 пайызы оқу бітіргеннен кейін бір жыл көлемінде екі қолға бір күрек таппайды. Осы орайда жастар арасындағы жұмыссыздықты жоюды көздеген бағдарламаны жүзеге асыру нәтижесінде 2029 жылға қарай 3,3 миллионнан астам адамды, оның ішінде 2,3 миллион жасты жұмыспен қамту жоспарланған.
Қазақстанда бүгінгі күні 207 жұмыспен қамту орталығы бар екен. Осы ретте Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметте өткен елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы мәселелері жөніндегі кеңейтілген кеңесте сөйлеген сөзінде: «Елімізде аймақтардың жұмыспен қамту карталары бекітілген. Соған сәйкес жыл сайын шамамен 950 мың адамға жұмыс тауып беру көзделген. Ол үшін бюджеттен 130 миллиард теңге бөлінді. Осы қаржының арқасында, яғни субсидия арқылы 150 мың адам жұмысқа орналасады. Оның бәрі – жастар және әлеуметтік тұрғыдан осал санаттағы азаматтар», деді.
Сондай-ақ Президент жастардың кәсіпкерлік бастамасына қолдау көрсету үшін 40 миллиард теңге бөлінгенін, халықты, жастарды жұмыспен қамту – Үкімет үшін аса маңызды міндет екенін атап көрсеткен болатын. Президенттің тапсырмасына сай елімізде мемлекет тарапынан жастарды жұмыспен қамтуға арналған бірнеше бағдарлама бар. Жобалардың арасында жыл өткен сайын NEET жастар саны азайып келеді. Айталық «Серпін», «Жастар практикасы», «Бастау бизнес», «Алғашқы жұмыс орны» секілді бағдарламалар оқуын енді ғана тәмамдаған мамандардың жұмысқа орналасып кетуіне және жастардың кәсіп ашып, өз ісін дөңгелетіп әкетуіне үлкен мүмкіндік беруде.
Ұлттық жобалар сарыағаштық жастардың да аяққа тұрып кетуіне үлкен септігін тигізіп келеді.
Сарыағаш ауданы «Мансап» орталығы мамандарының берген мәліметінше 35 жасқа дейінгі жастар бойынша өткен жылы 1822 азаматты жұмыспен қамту жоспарланып, жыл қорытындысы бойынша 4452 жастар бағдарламаға қатысып жоспар 244,3 пайызға орындалыпты. Атап айтқанда: бос жұмыс орындарына тұрақты жұмысқа 1545 азамат, әлеуметтік жұмыс орындарына 147, «Жастар практикасына» 601, «Алғашқы жұмыс орны» 134, қоғамдық жұмысқа 398, мемлекеттік грант алған 59 азамат, «Бастау бизнес» кәсіпкерлік негіздеріне оқу 1475, қысқа мерзімді кәсіптік оқу 23 азамат жолданса, 70 жас шағын несие алып, кәсіп ашқан. Ал 2024 жылдың 5 айында 1321 жастар бағдарламаға қатысыпты. Атап айтқанда: бос жұмыс орындарына тұрақты жұмысқа 516 азамат, әлеуметтік жұмыс орындарына 96, «Жастар практикасына» 177, қоғамдық жұмысқа 244, «Бастау бизнес» кәсіпкерлік негіздеріне оқу 187, «Алғашқы жұмыс орны» жобасына 101 азамат қатысқан.
Жалпы Сарыағаш ауданында жастардың мемлекеттік бағдарламаларға қызығушылығы жоғары. Ауданда әсіресе, «Серпін» бағдарламасының серпіні жоғары. «Серпін-2050» бағдарламасының арқасында оңтүстіктегі мектеп түлектері Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Қостанай, Көкшетау, Солтүстік Қазақстан, Павлодар облыстарындағы беделді мемлекеттік университеттерде білім алып жүр.
«Серпін-2050» жобасы аясында білім алып жатқан жастардың жаңа өзгерістерден тыс қалмай, болашақ мамандықтарды игерумен шектелмеуі тиіс. Оларға мүмкіндіктер жасалып, өзін-өзі дамыту тетіктерін жетілдіру арқылы заманауи жаңа дағдылар қалыптастырған абзал. Үкімет тарапынан, оның ішінде жастар мәселесін шешудегі негізгі қағидаларының бірі — білім көші-қонына еш тосқауыл қойылмай, бюджеттен қаржы бөлініп, білім алушы жастарға бағдарламалар іске асып жатыр. Жастар әлемдік озық білім, технологияларды, ойларды ғылыми негізде игеріп, алған білімдерін ел экономикасына пайдалана білуі шарт. Ел жастары мамандықтың шеңберінде қалып қоймай, дүниетанымы кең, ойлау қабілеті креативті жастарды тәрбиелеуіміз керек. Осыған орай, мамандар ауыл-ауылды аралап бағдарламаның шарапатын жастарға және ата-аналарға түсіндірме жұмыстарын жүргізіп келеді. Мысалыға, сала мамандары Жемісті және Жарты төбе ауылдық округтерінде болып тұрғындарға бағдарламаның жай-жапсарын түсіндірді.
«Серпіннің» мүмкіндігін кеңірек насихаттау мақсатында ауданға өзге өңірлерден де қонақтар жиі келеді. Мысалы жақында Абай облысы Семей қаласындағы Alikhan Bokeikhan University, Қарағанды қаласындағы “Buketov” университетінің мамандары сарыағаштық жастарымен кездесу өткізген болатын.
2023 жылы «Серпін — 2050» мемлекеттік бағдарламасы бойынша республикаға бөлінген 3 653 гранттың 983-не Түркістан облысының талапкерлері ие болды. Жалпы аталған жобаға түркістандық жастардың қызығушылығы жоғары. Айта кететін жайт, серпіндіктердің 70-90 пайызы тұрақты жұмысқа орналасады. Биыл да 1 мыңнан астам бітіруші түлектерге бағдарлама аясында түсіндіру жұмыстарын жүргізді.
Мамандардың мәліметінше 2023-2024 оқу жылында Сарыағаш ауданынан «Серпін–2050» мәңгілік ел жастары — индустрияға мемлекеттік бағдарламасы бойынша 97 жас түлек оқуға түскен.
Фотоколлаж: Azattyq Rýhy / Әбілқасым Есентаев
