Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, биылғы ІІІ тоқсанда түрлі салаларда 9 233,8 мың адам жұмыспен қамтылған, олардың 7 020,1 мыңы (жұмыспен қамтылғандардың жалпы санынан 76%) жалдамалы қызметкер болса, 2 213,7 мың адам (жұмыспен қамтылғандардың жалпы санынан 24%) – өзін-өзі жұмыспен қамтығандар. 15 және одан жоғары жастағы халыққа шаққандағы жұмыспен қамту деңгейі 65,2%-ды құрап отыр. Қазақстандағы Халықаралық еңбек ұйымының әдістемесі бойынша жұмыссыздық деңгейі 4,6%-ды құраған. 15-34 жастағы жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі 3,1% болды.
Жылдан-жылға елімізде жұмыссыздық деңгейінің төмендеуіне түрлі мемлекеттік бағдарламалардың септігі тиіп отырғаны анық. Әсіресе, жастарға демеу болып отырған «Жастар практикасы» жобасының Түркістан облысында қамту көрсеткіші жоғары. 2024 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша «Жастар практикасы» аясында 14,7 мың адам жұмысқа орналасыпты. Биыл осы бағытта барлығы 40 мың жас қазақстандықты жұмысқа орналастыру жоспарлануда. «Жастар практикасы» бойынша жұмысқа орналасқандардың ең көп саны Түркістан ( 2,9 мың адам), Жамбыл (1,6 мың), Қызылорда (1,1 мың адам) облыстарында және Шымкент қаласында – 1,2 мың адам.
«Жастар практикасына» қатысатын әйелдердің үлесі 63,3% немесе 9,3 мың адамды, ауыл тұрғындарының үлесі – 8,6 мың адамды немесе 58,1%-ды құрайды. Аталған бағдарлама арқылы жұмысқа орналастырылғандар арасында ең көп сұранысқа ие мамандықтар: мейіргер – 1 084 адам, заңгер – 767, тәрбиеші – 558, бастауыш сынып мұғалімі – 541, бағдарламашы – 524 адам.
Аталған жоба бойынша талай кентаулық жас өз кетігін тауып, бір-бір мекемеге кірпіш болып қаланып жатыр. Солардың бірі – Жанель Абдукаримова.
Ол Алматы қаласындағы халықаралық инженерлік-технологиялық университетін бау-бақша шаруашылығы мамандығы бойынша бітірген. Қолына диплом алып жұмыс іздеп келген жас маман Кентау қалалық «Мансап» орталығы арқылы ағымдағы жылы тамызда қалалық кәсіпкерлік және ауылшаруашылығы бөліміне «Жастар практикасы» бағдарламасымен жұмысқа жолданады. Төрт айдың ішінде жергілікті және басқармадан келген хаттарға жауап жазуды үйренген Жанель «Жастар практикасының» жастарға ықпалы зор екендігін атап өтті. Жас маманның ендігі арманы мемлекеттік қызметкер ретінде жұмысқа орналасу болып отыр.
Ал, Сандуғаш Өтепова Шымкент қаласындағы Халықтар достығы университетін педагог-психолог мамандығы бойынша бітіріп шыққан. Қолына дипломын алған ол көп ойланбастан «Мансап» орталығына келіп, жұмыссыз ретінде тіркеледі. Көп ұзамай орталықтың жолдамасымен қаладағы «Жастар ресурстық орталығына» өз мамандығы бойынша жұмысқа жіберіледі. Қазір жас маман осында әрі тәжірибе жинап, әрі жұмыс істеп жүр. «Жастар ресурстық орталығында жұмыс істеген әрдайым қызық. Себебі өзіңнің замандастарың, қатарластарыңмен бірге жұмыс істейсің. Мұнда психологиялық тренингтерді ұйымдастыруға атсалысып жүрмін. Сонымен қатар жастарға психологиялық кеңес беруді, хаттама толтыруды, одан өзге маңызды деген жұмыстарды үйрендім»,– дейді ағынан жарылған Сандуғаш.
Ал қаладағы «Даму бала» атты оқу-үйірме орталығы жас мамандардың нағыз ордасы десек болады. Орталық 5 жастан 17 жасқа дейінгі балалардың таланты мен қабілетінің дамуына үлес қосып жүр. Ашылғанына жыл тола қоймаған мекеме халыққа қызмет көрсете бастаған бойда жас мамандарға «іздеу салады». «Мансап» орталығындағы қызметкерлерге жүгінген орталық басшысы бірнеше маманның қажет екенін айтып, өтініш қалдырады. Осылайша үйірмеге орталық арқылы бірнеше жас түлек жұмысқа жолданады.
Солардың бірі – Шахло Нуримова. Мамандығы – хореограф. Қазіргі таңда осында балаларды биге үйретіп жүр. Жас маманның аз уақытта жеткен жетістіктері де аз емес. Айталық, Алматы қаласына Alash Star фестивальіне Кентау қаласынан үйірме орталығының биші қыздары қатысып, жүлделі І орын иемденген. Сондай-ақ Түркістан қаласында Alash Star көпжанрлы өнер байқауында «хореография» номинациясы бойынша өнер көрсеткен орталықтың шәкірттері жүзден жүйрік атанып, «Хулиганить» биімен Гран при және «Хорезм» биімен І орын иегері атанған.
Ал Татьяна Агафонцеваның мамандығы – бастауыш сынып мұғалімі. «Жастар практикасы» бағдарламасымен орталыққа жұмысқа тұрған жас маман аз уақыттың ішінде ұжым мен балалардың сүйікті ұстазына айналып үлгерген. Аида Есенгелдіқызы да аталмыш бағдарламамен осында жолданған. Ағылшын тілі мұғалімі. Ол жұмыссыз жастарды бағдарламаға қатысып, алғашқы тәжірибені жинауға шақырды.
Түрлі бағыттағы үйірмесі бар орталықтағы Аяулым Байтуған мен Манзура Хамитованың қызметі – куратор. Қос бойжеткен де «Жастар практикасымен» осы орталыққа келген. Айтуларынша мұнда жұмыс өте қызықты. Дина Қаржаубайдың мамандығы бастауыш сынып мұғалімі. Жаңадан оқуды бітірген Дина алғашқы жұмыс тәжірибесін осы мекемеде жинауда. «Балалармен жұмыс істеген өте қызықты. Осы мамандықты таңдағаныме өкінбеймін және жастарға осындай мүмкіндікті беріп отырған «Мансап» орталығы мен үйірме мекемесінің басшысына алғыс айтамын»,– дейді ол.
Бұған дейін жұмыссыз жүрген қала тұрғыны Жания Жәнібекқызына да осы орталықтан жұмыс табылды. Бағдарламаға қатысқан Жанияға мекеме басшылығы администратор қызметін ұсынған. Орталық директорының айтуынша, Жания жұмысына өте ұқыпты, тиянақты әрі жауапты маман. «Жастар практикасы» бағдарламасы арқылы орталықта дене шынықтыру мұғалімдеріне де орын табылды. Нұрсәуле Әмірбек пен Әлішер Төлегенов қазіргі таңда мекемеде балаларды спортқа баулып жүр. Еңбегі мен шеберліктері қатар сыналып жүрген бұл жастардың әрмен қарай осы мекемеде тұрақты жұмысқа орналасуы, әрине бірінші кезекте өздеріне байланысты.
Айта кетейк, «Жастар практикасы» колледж және ЖОО түлектері үшін алған мамандығы бойынша алғашқы жұмыс өтілін алу, яғни тәжірибе жинау мақсатында ұйымдастырылады. «Жастар практикасының» ұзақтығы 12 айдан аспайды. Жалақы 30 АЕК мөлшерінде мемлекеттік бюджеттен төленеді. Жұмыс беруші бос жұмыс орны пайда болса, қатысушының келісімімен оны тұрақты жұмысқа ала алады. Талаптар: 35 жастан аспауға тиіс; жұмыссыз ретінде тіркелу; техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) ЖОО кейінгі бағдарламалар бойынша оқу бітіргеніне 5 жыл болмау; меңгерген кәсіп (мамандық) бойынша жұмыс тәжірибесінің болмауы.
Мамандардың дерегінше, Кентау қаласында 2024 жылдың 9 айында жалпы 2 217 адам жұмыспен қамтылған. Оның 911-і тұрақты жұмысқа орналасса, 1306 азамат субсидияланатын жұмыс орындарына жолданған. Қала тұрғындарының 148-і әлеуметтік жұмыс орындарында, 659 адам қоғамдық жұмыстарда тер төгіп жүр. Сонымен қатар, «Алғашқы жұмыс орны» жобасы аясында – 90, «Күміс жас» жобасы аясында 105 адам жұмыспен қамтылды. Жеке бастамалар аясында «10 мың тұрғынға 100 тұрақты жұмыс орны» бойынша 755 жаңа жұмыс орны ашылды.
Ал 304 азамат «Жастар практикасы» бойынша түрлі мекемелерге жолданған.
Фото: El.kz
