— Есепті кезеңде республикалық бюджеттің шығыстары нақты кірістермен қамтамасыз етілмеген. Үкімет Ұлттық қор қаражатын қосымша жанама тарту әдісін және бизнес үшін «тартымсыз» салық рәсімдерін қолданды, осылайша бюджетті «формальды» теңдестіруге қол жеткізді, — дейді өз баяндамасында сенатор Бекболат Орынбеков. — Шығыстардың шамамен 33% — ы бір нақтылау және 7 түзету арқылы қайта қаралды, нәтижесінде үштен бірі пысықталмаған.
Салыстыру үшін айтар болсақ, 2021 жылы түзету көлемі
19%-ға, ал 2022 жылы – 30%-ды құрады.
Сонымен қатар, дәстүрлі себептерімен есепті жылы бюджет қаражатының 73,3 млрд. теңгеге игерілмеуі сақталуда.
Мысалы, экология және табиғи ресурстар министрлігінің 11,4 млрд. көлеміндегі шығыстары сегіз рет түзетілгенімен, тиімсіздік 7,7 млрд. теңгені құрады.
Мәдениет және ақпарат министрлігі 165 млрд. теңге бюджетімен бірнеше рет жасалған түзетуіне қарамастан, шамамен 2 млрд. теңгені игерген жоқ.
Осыдан бөлек, қаражатты пайдаланудың тиімсіздігі, оның ішінде көпжылдан бері кележатқан, отандық кинематография саласында да проблемалар бар.
2016–22 жылдар кезеңінде «Қазақфильмге» киноны шығаруға және прокаттауға 14,5 млрд. теңге бөлінгенімен, оның 4,8%-ын ғана ақтады!
Мысалы, «Әруақ» кинофильмге 300 млн. жұмсалса, табысы – 7 мың теңге ғана түсті, «Композитор» кинофильмге — 1,2 млрд. бағытталса, оның табысы — 400 мың теңгені құрады.
Сондай-ақ, ұлттық киноны мемлекеттік қолдау орталығы бойынша, 2019-23 жылдары бюджеті 6,7 млрд., ал прокат сомасы — 1,1 млрд. теңге.
Өкінішке орай, Жоғарғы аудиторлық палатаның ұсыныстарына қарамастан, соңғы 6 жылда орындалған үлесі — 65%.
Сондықтан, мемлекеттік аудиторлардың есептері ескерілмеуде деген күмән бар.
«Мемлекеттік қаржыны басқарудың тиімділігі мен ашықтықты арттыру мақсатында, Үкіметтің Жоғарғы аудиторлық палата ұсынымдарын орындауы туралы бөлімді, заңнамалық деңгейде Республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есептің құрылымына енгізу, міндеттілігін көздеу қажет» дейді Бекболат Орынбеков.
